علت کبودی بدن چیست؟ چرا برخی افراد با کوچک‌ترین ضربه یا آسیب دچار این لکه‌های قرمز و آبی می‌شوند؟ متخصصان می گویند به‌طور کلی علت کبود شدن سطح پوست خونریزی مویرگ‌های زیرین است. در این حالت خون به سطح زیر پوست نشت می‌کند و منجر به ایجاد لکه‌های قرمز تیره خواهد شد.
تعداد زیادی از بیماری‌ها و اختلالات خونی در افزایش کبودی بدن نقش دارند که از آن‌ها می‌توان به سرطان خون، بیماری هموفیلی، کمبود فاکتور VII، X و II اشاره کنیم. برای اطلاع از اینکه علت کبودی بدن چیست این مطلب را بخوانید.
علت کبودی بدن چیست؟ شما چه اطلاعاتی در این زمینه دارید؟
کبودی همان علائم سیاه یا آبی رنگ روی پوست است که به دلیل کوفتگی یا ضربه ایجاد می‌شوند. این تغییر رنگ در اثر ترکیدن رگ‌های خونی کوچک یا همان مویرگ‌ها ایجاد می‌شود. در اثر پارگی در مویرگ‌ها خون زیر پوست جمع و رنگ قرمز یا آبی تیره ایجاد خواهد شد.
توجه داشته باشید که ممکن است کبودی در هر سنی و هر شرایطی رخ دهد. در برخی موارد کبودی‌ها با درد همراه هستند، اما در موارد دیگر فرد حتی متوجه آن‌ها نخواهند شد.
آشنایی با انواع مختلف کبودی در بدن
سه نوع کبودی بر اساس محل آن‌ها در بدن ایجاد می‌شوند که عبارتند از:
- کبودی‌های زیر جلدی که درست در زیر پوست ایجاد می‌شوند.
- کبودی‌های داخل عضلانی که در عضلات زیرین ایجاد خواهند شد.
- کبودی‌های پریوستال (Periosteal bruises) روی استخوان‌ها ایجاد می‌شوند.
هر کدام از این نوع کبودی‌ها به درمان و مدت زمان متفاوتی برای بهبودی نیاز دارند.
چه بیماری هایی باعث کبودی بدن می شود؟
باید بدانید که گاهی علت کبودی بدن بیماری یا حتی مصرف داروی خاصی است. پس فهمیدن علت کبودی بدن چیست بسیار مهم است. در ادامه با علت کبودی بدن چیست آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
۱. آسیب فیزیکی در نواحی مختلف؛ علت کبودی بدن کودکان و بزرگسالان
اکثر کبودی‌ها در بدن کودکان و نوجوانان به دلیل آسیب فیزیکی است. این نوع کبودی‌ها بعد از مدتی از بین می‌روند و نیاز به درمان خاصی ندارند. آسیب‌های فیزیکی شامل آسیب‌های ورزشی، تصادف، لیزخوردن یا افتادن است. این نوع آسیب‌ها منجر به صدماتی مانند موارد زیر می‌شوند:
- شکستگی استخوان
- آسیب به مفصل
- کشیدگی بافت‌ها
- رگ به رگ شدن
- دررفتگی
- پارگی تاندون
- زخم و پارگی پوست
این نوع آسیب‌ها باعث ایجاد کبودی با شدت‌های مختلف خواهند شد.
۲. پیچ خوردگی مچ پا یا دست؛ علت کبودی بدن در اثر ضربه یا فشار
پیچ خوردگی به معنی آسیب در رباط‌ها (نوارهای سخت) است که استخوان‌ها را احاطه و به‌هم متصل می‌کنند. این آسیب زمانی اتفاق می‌افتد که مچ پا یا دست به صورت ناگهانی بپیچد و مفصل از موقعیت طبیعی خود خارج شود. حاصل این آسیب علائم زیر است:
- تورم
- حساسیت
- کبودی
- درد
- کبودی
- ناتوانی در حرکت یا قرار دادن وزن روی مچ
برای بررسی میزان آسیب ایجادشده در مچ پا یا دست حتما به پزشک مراجعه کنید.
۳. کشیدگی عضلانی علت کبودی ران پا بدون ضربه
کشیدگی عضلانی زمانی اتفاق می‌افتد که عضله بیش از حد کشیده شود یا در اثر فشار یا استفاده نادرست پاره شود. در این حالت عضله دچار درد، محدودیت در دامنه حرکتی، کبودی و تورم خواهد شد. این عارضه در عضلات کشاله ران زیاد ایجاد می‌شود.
کشیدگی‌های عضلانی خفیف را می‌توان با خود مراقبتی در خانه درمان کرد. اما نمونه‌های شدید به درمان تخصصی نیاز دارند.
۴. ضربه مغزی هم منجر به کبودی می‌شود
آسیب مغزی خفیف تروماتیک پس از ضربه به سر یا آسیب ناگهانی ایجاد می‌شود. علائم ضربه مغزی به شدت آسیب و وضعیت بیمار بستگی دارد. اما به‌طورکلی علائم ضربه مغزی شامل مشکلات حافظه، گیجی، خواب آلودگی، سرگیجه، سردرد، تهوع، استفراغ، کبودی و موارد دیگر می‌شود.
پس در جواب این سوال که علت کبودی بدن چیست، می‌توان گفت ضربه مغزی یکی از علل آن است.
۵. ترومبوسیتوپنی بیماری خاصی مربوط به پلاکت‌ها
ترومبوسیتوپنی (Thrombocytopenia) وضعیتی است که به کمبود تعداد پلاکت خون نسبت به حالت طبیعی بدن اشاره دارد. این بیماری در اثر شرایط مختلفی ایجاد می‌شود و علائم آن شامل موارد زیر است:
- کبودی‌های قرمز، بنفش یا قهوه‌ای
- بثورات با نقاط قرمز یا بنفش کوچک
- خونریزی از بینی
- خونریزی لثه
- خونریزی طولانی‌مدت
- خون در مدفوع و ادرار
- استفراغ خونی
- خونریزی شدید قاعدگی
شدت علائم این بیماری به میزان کمبود پلاکت‌ها بستگی دارد.
۶. سرطان خون؛ بیماری خطرناک خونی
لوسمی (Leukemia) این اصطلاح برای توصیف انواع مختلفی از سرطان خون استفاده می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که گلبول‌های سفید خون در مغز استخوان خارج از کنترل رشد کنند. لوسمی‌ها براساس شروع (مزمن یا حاد) و انواع سلول‌های درگیر (سلول‌های میلوئید و لنفوسیت‌ها) طبقه‌بندی می‌شوند.
علائم شایع این بیماری شامل موارد زیر است:
- تعریق بیش از حد به ویژه در شب
- خستگی و ضعف که با استراحت از بین نمی‌رود
- کاهش وزن ناخواسته
- درد استخوان
- غدد لنفاوی بدون درد و متورم (به ویژه در گردن و زیر بغل)
- بزرگ شدن کبد یا طحال
- کبودی یا لکه‌های قرمز روی پوست (پتشی)
- خونریزی و کبودی آسان
- تب یا لرز
- عفونت‌های مکرر
در صورت بروز هر کدام از این علائم به پزشک مراجعه کنید.
۷. بیماری فون ویلبراند؛ یک اختلال خونی خاص
بیماری فون ویلبراند (Von Willebrand disease) یک اختلال خونریزی‌دهنده است که در اثر کمبود فاکتور فون ویلبراند (von Willebrand factor) یا VWF ایجاد می‌شود. اگر سطح VWF عملکردی پایین باشد، پلاکت‌ها به درستی لخته نمی‌شوند. همین موضوع منجر به خونریزی طولانی‌مدت خواهد شد.
شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- کبودی آسان
- خونریزی بیش از حد بینی
- خونریزی طولانی‌مدت پس از آسیب
- خونریزی از لثه
- خونریزی غیر طبیعی شدید در طول قاعدگی
این بیماری به درمان خاصی نیاز دارد.
8. بیماری هموفیلی A؛ اختلال خونی ارثی
هموفیلی A نوعی اختلال خونریزی ارثی است که در آن فرد پروتئین خاصی به نام فاکتورهای انعقادی را ندارد یا سطح پایینی از آن‌ها دارد. کمبود این فاکتور انعقادی باعث می‌شود که خون به درستی لخته نشود.
علائم این بیماری ناشی از نقص در ژن‌هایی است که تعیین می‌کنند بدن چگونه فاکتورهای انعقادی VIII، IX یا XI را بسازد. کمبود این عوامل باعث خونریزی آسان و مشکل در لخته شدن خون در افراد مبتلا می‌شود.
از دیگر علائم مختص این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی خود به خود
- کبودی آسان
- خونریزی از بینی یا لثه
- خونریزی طولانی‌مدت پس از جراحی یا آسیب
- خونریزی در مفاصل
- خونریزی داخلی یا مغزی
افراد مبتلا به بیماری هموفیلی A در صورت کوچک‌ترین زخم یا خونریزی باید به پزشک مراجعه کنند.
9. بیماری کریسمس یا هموفیلی B
در این اختلال ژنتیکی نادر، بدن فاکتور چهارم یا IX را ندارد یا کم دارد. همین موضوع باعث لخته شدن نامناسب خون خواهد شد. این بیماری ژنتیکی در دوران نوزادی یا اوایل کودکی تشخیص داده می‌شود. پس اگر بپرسند که علت کبودی بدن چیست؟ می‌توانید بیماری هموفیلی B را نام ببرید.
10. کمبود فاکتور VII؛ اختلالی در فاکتورهای خونی
این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که بدن یا فاکتور هفت (VII) کافی را تولید نمی‌کند یا عاملی در تولید این فاکتور اختلال ایجاد می‌کند. در این حالت علائمی شامل خونریزی غیرطبیعی پس از زایمان، جراحی یا آسیب دیدگی رخ می‌دهد. از علائم رایج این بیماری خونی می‌توان به موارد زیر را اشاره کرد:
- کبودی آسان
- خونریزی بینی یا لثه
- قاعدگی‌های سنگین یا طولانی‌مدت
همچنین در موارد شدیدتر علائم شامل تخریب غضروف مفاصل در اثر دوره‌های خونریزی، مشکل و خونریزی در روده، معده، عضلات یا سر می‌شوند.
11. کمبود فاکتور X؛ اختلال خونی ارثی
به کمبود فاکتور X، کمبود فاکتور استوارت پروور (Stuart-Prower factor deficiency) نیز می‌گویند. این بیماری وضعیتی است که به دلیل نداشتن پروتئین کافی به نام فاکتور X در خون ایجاد می‌شود. احتمال دارد که کمبود فاکتور X از طریق ژن‌ها در خانواده منتقل شود. اما در مواردی ممکن است ناشی از برخی داروها یا شرایط پزشکی دیگر (کمبود فاکتور X اکتسابی) باشد.
علائم کمبود فاکتور X در بدن که جواب سوال علت کبودی بدن چیست هستند عبارتند از:
- وقفه در مکانسیم طبیعی لخته شدن خون
- خونریزی غیرطبیعی پس از زایمان، جراحی یا آسیب‌دیدگی
- کبودی آسان
- خونریزی بینی یا لثه
- قاعدگی‌های سنگین یا طولانی‌مدت
در موارد شدیدتر علائم شامل تخریب غضروف مفاصل در اثر دوره‌های خونریزی، زخم و خونریزی در روده، معده، عضلات یا سر می‌شود.
12. کمبود فاکتور V یکی دیگر از علل کبودی بدن
علت این بیماری فقدان فاکتور V در بدن است که به عنوان پرواکسلرین (proaccelerin) شناخته می‌شود. این فاکتور بخش مهمی در مکانسیم لخته شدن خون دارد. توجه داشته باشید که کمبود فاکتور V منجر به لخته شدن ضعیف خون خواهد شد که در زمان جراحت یا جراحی خونریزی بیمار بند نمی‌آید.
احتمال دارد که کمبود فاکتور V اکتسابی باشد که در این حالت در اثر مصرف برخی داروها، شرایط پزشکی زمینه‌ای یا یک واکنش خود ایمنی ایجادشده است. از علائم کمبود فاکتور V که نشان‌دهنده این است که علت کبودی بدن چیست می‌توان به مواردی زیر اشاره کرد:
- خونریزی غیرطبیعی پس از زایمان، جراحی یا آسیب دیدگی است
- کبودی آسان
- خونریزی بینی یا لثه
- قاعدگی‌های سنگین یا طولانی مدت
این علائم معمولا در اختلالات خونی یا کمبود فاکتورهای خونی مشابه هستند.
13. کمبود فاکتور II یا دوم، بیماری نادر خونی
این بیماری به دلیل کمبود فاکتور دوم ایجاد می‌شود که به آن پروترومبین (prothrombin) نیز می‌گویند. این فاکتور بخش مهمی از مکانسیم لخته شدن خون را بر عهده دارد. توجه داشته باشید که این اختلال خونی نادر منجر به خونریزی طولانی‌مدت پس از آسیب یا جراحت خواهد شد.
این اختلال در اثر بیماری، داروهای خاص یا شرایط خودایمنی ارثی یا اکتسابی ایجاد می‌شود. از علائم آن نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی بند ناف در بدو تولد
- کبودی بدون دلیل
- خونریزی طولانی بینی یا لثه
- قاعدگی شدید یا طولانی‌مدت
- خونریزی داخلی در اندام‌ها، عضلات، جمجمه یا مغز
در صورت بروز هر کدام از این علائم بیمار باید به پزشک مراجعه کنید.
۱۴. رگ‌های واریسی؛ علت کبودی در بدن سالمندان و افراد شاغل
واریس زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌ها به درستی کار نمی‌کنند و خون در آن‌ها جمع می‌شود. همین موضوع باعث بزرگ، گشاد و پر شدن بیش از حد رگ‌ها از خون خواهد شد. علائم اولیه رگ‌های واریسی شامل موارد زیر است:
- رگ‌های متورم، بدشکل، سنگین و کبود
- درد و سنگینی در پاها
- خونریزی در رگ‌های واریسی
باید اشاره کنیم که واریس در پاها معمولا در افراد مسن و کسانی که به دلیل شغل خود بیش از حد سرپا می‌ایستند ایجاد می‌شود. این بیماری به دلیل کم خطر بودن معمولا به درمان نیاز ندارد.
۱۵. ترومبوز ورید عمقی خطرناک است
ترومبوز ورید عمقی (Deep vein thrombosis) یا DVT نوعی وضعیت اورژانس پزشکی است که به مراقبت‌های فوری نیاز دارد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که لخته خون در ورید واقع در بدن ایجاد شود. علائم ترومبوز ورید عمقی عبارتند از:
- تورم در مچ یا ساق پا
- درد یا گرفتگی در ساق پای آسیب‌دیده
- درد شدید یا بدون دلیل در پا
یکی دیگر از علائم ناشی از این وضعیت شامل تغییر رنگ و گرم‌تر بودن پوست نسبت به نواحی اطراف است. درصورتی‌که لخته خون به ریه‌ها برود منجر به آمبولی ریه خواهد شد.
چه داروهایی باعث خونریزی یا کبودی می‌شوند؟ علت کبودی بدن چیست در این حالت
مصرف برخی از داروها به دلیل خاصیت رقیق‌کنندگی خون باعث خونریزی و کبودی می‌شوند. این داروها عبارتند از:
- وارفارین (کومادین)
- هپارین
- ریواروکسابان (Xarelto)
- دابیگاتران (پراداکسا)
- apixaban (Eliquis)
- آسپرین (بایر)
- ایبوپروفن (Advil)
- ناپروکسن (Aleve)
احتمال دارد که برخی دیگر از داروها باعث تضعیف یا تغییر رفتار عروق خونی، بدتر شدن التهاب یا افزایش خطر خونریزی شوند. این نمونه داروها عبارتند از:
- برخی از داروهای گیاهی مانند جینسینگ، بذر کتان و نخل اره‌ای
- کورتیکواستروئیدها
- برخی از داروهای شیمی درمانی و درمان‌های هدفمند که سطح پلاکت در خون را کاهش می‌دهند
افرادی که این نوع داروها را مصرف می‌کنند، درصورت افزایش خونریزی یا کبودی باید به پزشک اطلاع دهند.
علائم و نشانه‌های کبودی بدن چیست؟
علائم کبودی بسته به علت آن متفاوت است، اما در اغلب موارد تغییر رنگ اولین علامت است. باید اشاره کنیم که معمولا کبودی‌ها سیاه یا آبی به‌نظر می‌رسند اما در مواردی با رنگ‌های زیر نیز مشخص خواهند شد.
- قرمز
- سبز
- بنفش
- قهوه‌ای
- زرد مایل به سبز که در زمان بهبودی ایجاد خواهد شد
همچنین ممکن است بیمار درد و حساسیت در ناحیه کبودی را تجربه کند. این علائم به‌طورکلی با بهبود کبودی از بین می‌روند.
علائم شدید کبودی را می‌دانید؟
علائمی از کبودی که به مراقبت‌های پزشکی نیاز دارند عبارتند از:
- افزایش کبودی هنگام مصرف آسپرین (Bayer) یا سایر داروهای رقیق‌کننده خون
- تورم و درد در ناحیه کبودی
- کبودی که پس از ضربه سخت یا افتادن ایجاد شود.
- کبودی که همراه با شکستگی مشکوک استخوانی رخ دهد.
- کبودی بدون دلیل
- کبودی که پس از چهار هفته بهبود نمی‌یابد.
- کبودی زیر ناخن که دردناک است.
- کبودی همراه با خونریزی از لثه، بینی یا دهان رخ دهد.
- کبودی همراه با خون در ادرار، مدفوع یا چشم
- کبودی غیر قابل توضیح، به ویژه در یک الگوی تکرار شونده
- کبودی‌هایی که دردناک نباشند.
- کبودی‌هایی که بدون آسیب در همان ناحیه دوباره ظاهر شوند.
- هرگونه کبودی سیاه رنگ روی پاها
کبودی‌های سیاه رنگ در پاها نشان‌دهنده ترومبوز ورید عمقی است. در این مقاله با علت کبودی بدن چیست آشنا شدیم و علائم آن را بررسی کردیم. سپاس که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید.
