کمال‌گرایی یکی از اصطلاحاتی است که ممکن است برای رسیدن به موفقیت ضروری به نظر برسد. بسیاری از افراد فکر می‌کنند که برای موفق شدن نیاز به کمال‌گرایی دارند و بدون آن، پیشرفت در جاده‌ی موفقیت غیرممکن است.
طرز فکر افراد کمال‌گرا چگونه است؟
ورود به دنیای ذهنی یک فرد کمال‌گرا می‌تواند ورود به دنیایی پر از "باید" و "نباید"، اصول خشک و ایده‌آل‌گرایی باشد. "باید این کار را انجام دهم"، "باید موفق شوم"، "باید نفر اول شوم"، "باید بهترین کار را پیدا کنم" این جملات معمولاً از زبان افراد کمال‌گرا شنیده می‌شوند.
می‌توان گفت که دنیای این افراد، جهانی سیاه و سفید است و در آن هیچ رنگ متنوعی وجود ندارد. از دیدگاه کمال‌گراها، وضعیت می‌تواند کاملاً خوب یا کاملاً بد باشد. نقطه وسطی وجود ندارد و موفقیت فقط با بهترین بودن برابرست.
با توجه به این نوع تفکر، اگر کاری آغاز نشود، بهتر است که بهترین نباشد و تنها افرادی مستحق احترام، تقدیر و تحسین هستند که در کارشان بهترین هستند. کمال‌گراها برای خودشان ارزش قائل نیستند مگر آنکه بتوانند بیشترین بازدهی و عملکرد را داشته باشند. به عبارت دیگر، احساس ارزشمندی آنها به کسب موفقیت وابسته است و تجربه شکست و ناکامی می‌تواند آنها را به بی‌ارزش‌ترین و بی‌فایده‌ترین موجودات جهان تبدیل کند.
معمولاً افراد کمال‌گرا فکر می‌کنند که وقتی دوست دارند و مورد قبول دیگران قرار بگیرند، باید بهترین باشند و همین باعث می‌شود که هرگز احساس رضایت نکنند.
کمال‌گرایی عوارضی هم دارد. تجربه زندگی در یک جهان که به آن اشاره شد، می‌تواند فرد را آسیب‌پذیر به بیماری‌ها و مشکلات روانی بیش از حد کند. حساسیت بیش از حد نسبت به اشتباه و یاعدم موفقیت می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را به طور قابل توجهی افزایش دهد. همچنین، به تعویق انداختن کارها به دلیل ترس از ناکامل بودن می‌تواند فرد را بیش از حد نگران و مضطرب کند و به وجود آوردن انواع اختلالات اضطرابی منجر شود. افراد کمال‌گرا در روابط بین فردی، شروع دوستی‌ها، اقدام برای ازدواج، انتخاب شغل و شروع کسب و کار نیز تعارضات و تردیدهای بی‌شماری را تجربه می‌کنند که می‌تواند به تلف کردن فرصت‌ها منجر شود.
مقابله با کمال‌گرایی
چگونه می‌توانیم با کمال‌گرایی مقابله کنیم؟ احتمالاً احساس کرده‌اید که برخی از ویژگی‌هایی که ذکر شده، تا حدی درباره شما صدق میکند، اما با وجود آگاهی از آنها، هنوز در مقابله با کمال‌گرایی دچار مشکل هستید. در ادامه به بررسی روش‌هایی خواهیم پرداخت که می‌توانند به شما در کاهش کمال‌گرایی کمک کنند.
۱. شناسایی و تصحیح افکار اصلی کمال‌گرایی: اولین و مهم‌ترین قدم، شناسایی و تصحیح افکاری است که کمال‌گرایی را تقویت می‌کنند. این افکار ممکن است سوختی باشند که شما را به سمت رفتارهای کمال‌گرایانه سوق دهند. با بررسی لیست زیر، افکار مهم خود را شناسایی کنید:
- همه چیز باید همیشه کامل باشد.
- بدون کمال بودن، موفقیت غیرممکن است.
- تنها ارزشمند هستم که به موفقیت برسم.
- لیست طولانی از باید و اجبارها.
- حتی کوچکترین اشتباه معادل شکست است.
- ناکامی و شکست غیرقابل تحمل و فاجعه‌آمیز است.
- برای جلوگیری از ناکامی، تنها راه کمال بودن است.
احتمالاً به عنوان یک فرد کمال‌گرا، با یک یا چند از این باورها درگیر هستید.
چالش دادن با افکار کمال‌گرایانه:
بهتر است افکار خود را یادداشت کنید و درباره آنها فکر کنید. به عنوان مثال، میتوانید با فکر "همه چیز باید همیشه کامل باشد" چالش کنید و بپرسید: "این فکر از کجا آمده است؟ چه کسی گفته است که باید کامل نباشم تا موفق شوم؟ آیا افرادی را می‌شناسم که کامل نیستند، اما در حال بهبود و رشد هستند؟"
چالش دادن مداوم با افکار می‌تواند منجر به ایجاد تغییرات شناختی قابل توجهی شود. به این ترتیب، شما میتوانید به تدریج از الگوهای کمال‌گرایانه خود دست بکشید.
اگر توانایی تغییر باورها و افکار خود را داشته باشید، در واقع منبع تغذیه رفتارهای کمال‌طلبانه را خاموش کرده‌اید و قادر خواهید بود از یک زندگی طبیعی لذت ببرید.
برای رهایی از کمال‌گرایی، بایدها را کنار بگذارید. در نظر داشتن تعداد زیادی باید می‌تواند به شدت جلوی پیشرفت و رشد شما را بگیرد. پیشنهاد می‌کنیم در طول روز به بررسی جملات و افکارتان بپردازید و توجه کنید که در طول یک روز، چه تعداد باید برای رفتارها و تصمیمات خود در نظر می‌گیرید؟
بجای مواجهه با بایدها، از خودتان بپرسید: "من چه نیازها، خواسته‌ها و آرزوهایی دارم؟" به خواسته‌ها و آرزوهای خود تمرکز کنید و روش‌هایی برای دستیابی به آنها انتخاب کنید.
جمله "آرزوی من این است که کار مناسبی پیدا کنم" باعث می‌شود تا به راحتی به دنبال شغل مناسب خود بگردید و آن را پیدا کنید. این جمله بیش از اشاره به ترس‌ها و نگرانی‌ها، به آرزوها و نیازهای شما تمرکز دارد و شما را برای حرکت و اقدام تشویق میکند.
حال که تصمیم دارید به جای بایدها، بر روی خواسته‌های خود در زندگی تمرکز کنید، لازم است بتوانید آنها را اولویت‌بندی کنید. ممکن است خواسته‌های زیادی داشته باشید، بنابراین لازم است آنها را به ترتیب اولویت قرار داده و برای تحقق آنها اقدام کنید. این اولویت‌بندی می‌تواند شما را از سردرگمی نجات دهد و در مسیر اقدام و عمل موثر قرار دهد. هرگاه به هر اولویت دست یافتید، میتوانید به گام بعدی بروید.
در طول راه به دست آوردن خواسته‌هایتان، سعی کنید از زیبایی‌های مسیر لذت ببرید. تمرکز بر هدف و عجله برای دستیابی به آن می‌تواند شما را زودتر خسته و کاهش انرژی دهد. بهتر است از زیبایی‌تغییر باوراتون و افکارتون میتونه به شما کمک کنه تا از کمال‌طلبی خارج بشید و از زندگی عادی لذت ببرید.
برای این کار، بایدها را کنار بذارید. داشتن تعداد زیادی باید میتونه از پیشرفت و رشد شما بازداری کنه. پیشنهاد میکنم در طول روز به افکارتون و جملاتی که به ذهنتون میاد دقت کنید و تعداد بایدهایی که برای خودتون میذارید رو بشمارید.
مثلاً به جای جمله "من باید کار خوبی پیدا کنم"، بگید "من میخوام کار خوبی پیدا کنم". این تغییر کوچیک در جمله باعث میشه که بیشتر به آرزوها و خواسته‌هاتون تمرکز کنید و انگیزه بیشتری برای عمل داشته باشید.
حالا که تصمیم دارید به جای بایدها، بر روی خواسته‌هاتون تمرکز کنید، لازمه که بتوانید آنها را اولویت بندی کنید. اولویت بندی کردن به شما کمک میکند که از هدفتون پیروی کنید و اقدامات موثر‌تری انجام دهید. هروقت به هدف یا خواسته ای رسیدید، میتوانید به گام بعدی بروید.
