فاطمه سادات زاهدی ، کارشناس ارشد مشاوره ، پایگاه خبری دانا ، گروه سلامت و سبک زندگی؛ به معرفی کتاب
"صحیفه فاطمیه " پرداخته است .
در «صحیفه فاطمیه» حمید احدی جلفائی، خواننده با اثری روبه‌رو می‌شود که تلاش دارد زندگی، شخصیت، سیره‌ی تربیتی و حضور اجتماعی حضرت فاطمه زهرا(س) را نه‌فقط در قالب روایت‌های تاریخی، بلکه در مقام الگوی هدایت برای انسان امروز بازخوانی کند. نویسنده به‌جای آنکه صرفاً مجموعه‌ای از وقایع را کنار هم بچیند، کوشیده است روح معنوی و جایگاه الهی حضرت را در دل روایت‌ها زنده نگه دارد و خواننده را وارد جهانی کند که در آن، حقیقت فاطمی نه یک تصویر اسطوره‌ای و دور از دسترس، بلکه راهی برای زیستن و فهمیدن است. این کتاب از همان آغاز نشان می‌دهد که مخاطبش تنها پژوهشگران حوزه دین نیستند، بلکه هر کسی که دغدغه شناخت سیره اهل‌بیت را دارد، می‌تواند در فضای آرام و ادبی آن قدم بگذارد و به‌تدریج با بخش‌های مختلف شخصیت حضرت فاطمه آشنا شود.
نویسنده با قلمی روان و درعین‌حال محققانه، ابتدا بستر تاریخی زمانه پیامبر(ص) را ترسیم می‌کند؛ فضایی که در آن دختر رسول خدا نه فقط در مقام فرزند، بلکه در مقام یار، حامی و شریک رسالت حضور دارد. روایت‌ها در کتاب بیشتر لحن تبیینی دارد تا گزارشی؛ یعنی خواننده تنها شاهد وقایع نیست، بلکه معنا و پیام نهفته در آن‌ها را نیز دریافت می‌کند. او شخصیت حضرت را در سه عرصه مهم دنبال می‌کند: فضای خانواده، نقش اجتماعی و خط سیر معنوی. این سه عرصه در کتاب از هم جدا نیستند، بلکه در هم تنیده‌اند تا تصویری زنده و یکپارچه ارائه کنند. نویسنده در بخش‌های فراوانی، روابط عاطفی و روحی میان حضرت فاطمه با پیامبر(ص)، امیرالمؤمنین(ع) و فرزندانشان را شرح می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه این پیوندها پایه‌های ساخت یک خانواده الهی را شکل می‌دهد؛ خانواده‌ای که بعدها در تمدن اسلامی به نماد پاکی، مقاومت و حقیقت تبدیل شد.
بخش‌هایی از کتاب به خطبه‌ها، سخنان، دعاها و برخوردهای اجتماعی حضرت اختصاص دارد و نویسنده با دقت این متن‌ها را در دل فضای تاریخی‌شان قرار می‌دهد. او تأکید دارد که سخنان حضرت تنها واکنشی احساسی به رویدادهای زمانه نیست، بلکه منشوری از اندیشه‌های عمیق اجتماعی، سیاسی و اخلاقی است. در تحلیل خطبه فدکیه، نویسنده کوشیده است ضمن معرفی ساختار خطبه و مفاهیم محوری آن، از جدل‌های تاریخی فاصله بگیرد و بیشتر به روشن کردن پیام‌های اخلاقی و جهان‌بینی فاطمی بپردازد. این رویکرد باعث شده کتاب حالت تقابلی یا جدلی پیدا نکند، بلکه مخاطب را در فهمی آرام اما دقیق از مسائل آن دوره همراهی کند.
ویژگی مهم کتاب، پیوند دادن سیره حضرت فاطمه با نیازهای تربیتی و اخلاقی انسان معاصر است. نویسنده در لابه‌لای روایت‌ها، پرسش‌های جدیدی مطرح می‌کند: چگونه می‌توان از سادگی و بی‌تعلقی فاطمی در زندگی امروز الهام گرفت؟ جایگاه عفت، عدالت‌خواهی، همسرداری و تربیت فرزندان در سبک زندگی فاطمی چگونه قابل فهم است؟ چه تصویری از مسئولیت اجتماعی یک زن مسلمان در مواجهه با چالش‌های امروز می‌توان از سیره حضرت برداشت؟ این پرسش‌ها در کتاب نه به‌عنوان شعار، بلکه در قالب تحلیل و تأمل بیان می‌شود تا ذهن خواننده را درگیر کند. نویسنده بر این باور است که الگوی فاطمی اگر قرار است برای عصر ما کاربرد داشته باشد، باید از سطح تعارفات مذهبی عبور کند و به‌عنوان راهنمای سبک زندگی معرفی شود.
نثر کتاب، ترکیبی از زبان ادبی و پژوهشی است. در بخش‌هایی که به روایت زندگی می‌پردازد، زبان شاعرانه‌تر و تصویرپردازتر می‌شود و خواننده را با لطافت هیجانی به فضای مدینه می‌برد؛ اما در بخش‌های تحلیلی، ساختار استدلالی و ارجاعات تاریخی، لحن علمی‌تر و منظم‌تر است. این رفت‌وآمد میان دو سبک، کتاب را از خشکی یک متن کاملاً پژوهشی نجات می‌دهد و از سوی دیگر، آن را از سطح یک روایت احساسی فراتر می‌برد. خواننده در حین مطالعه، هم حس نزدیکی و هم حس آگاهی تاریخی پیدا می‌کند.
کتاب به نقش تربیتی حضرت نیز توجه جدی دارد. سیره ایشان در پرورش فرزندانی چون امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، حضرت زینب(س) و ام‌کلثوم، در نگاه نویسنده تجلی یک الگوی کامل مادری است. اما تکیه بر این موضوع باعث نشده تصویر حضرت صرفاً در چارچوب خانه تعریف شود. نویسنده هر بار که به نقش مادری می‌پردازد، بر جنبه‌های اجتماعی و الهی این نقش نیز تأکید می‌کند؛ اینکه تربیت نسل، زیرساخت فرهنگ‌سازی است و حضرت فاطمه در این مسیر نه‌تنها یک مادر، بلکه معلمی الهی بوده است. روایت‌هایی که به ساده‌زیستی، کمک به نیازمندان و روحیه ایثار در رفتار حضرت اشاره دارد، در کتاب با استناد به منابع معتبر بازآفرینی شده و با تحلیل اخلاقی همراه است.
در پایان کتاب، خواننده با این حس مواجه می‌شود که سیره فاطمی نه مجموعه‌ای از داستان‌های مقدس بلکه الگویی زنده و جاری است؛ الگویی که می‌تواند در برابر بحران‌های اخلاقی، فشارهای اجتماعی و پیچیدگی‌های زندگی معاصر راهی روشن ارائه دهد.
