سلامت مغز یکی از چالش‌های جامعه بهداشت عمومی است. علاوه بر عوامل ژنتیکی، برخورداری از مغز سالم و قدرت تفکر تا پایان عمر، به ترک عادت های غلط مرتبط است.
به گزارش خبرگزاری دانا، برخی افراد با وجود سن بالا، از قدرت حافظه و تمرکز بالایی برخوردارند و بعضی دیگر به محض ورود به دهه ششم زندگی، به مرور با مشکلات حافظه مواجه می شوند.
علاوه بر مسایل ژنتیکی، برخورداری از مغز سالم و قدرت تفکر تا پایان عمر، به ترک عادت های غلط مرتبط است. کنترل ژن بر عهده ما نیست؛ ولی می‌توان با چند راهکار ساده، سلامت مغز را کنترل کرد. عادت های مخرب مغز عبارتند از:
-رژیم غذایی پرچرب و پرکالری
مطالعات نشان می دهد رژیم غذایی حاوی چربی، شکر و غذاهای فرآوری شده، به مرور زمان مغز را فرسوده می کنند. مصرف شکر به اندازه ای در کاهش حافظه و قابلیت تفکر موثر است که محققان آلزایمر را دیابت نوع 3 نامیده اند که مستقیما با نوع تغذیه مرتبط است. بهترین رژیم برای محافظت از مغز، رژیم مدیترانه ای، شامل چربی های مفید، میوه، سبزیجات، آجیل و ماهی است.
-زندگی در مجاورت بزرگراه و خیابان‌های شلوغ
آلودگی هوا مهمترین دلیل پیری زودرس مغز است. تحقیقات نشان می دهد زندگی در مجاورت بزرگراه و خیابان های پرتردد، سبب انباشتگی آلودگی در ریه وخون می شود و این حالت احتمال یک نوع آسیب مغزی به نام سکته مغزی خاموش را افرایش می دهد. علاوه بر این، آلودگی هوا به مرور زمان حجم مغز را کاهش می دهد و مهمترین نشانه پیری زودرس مغز است.
-استرس مزمن
زندگی پر استرس، بزرگترین جنایت ممکن علیه مغز است. استرس سبب کوتاه شدن تلومر (انتهای رشته DNA) و پیری زودرس سلول ها و مغز می شود. به علاوه هورمون هایی که بر اثر استرس ترشح می شوند، به مغز آسیب وارد می کنند. توکل به خداوند یکتا، مهمترین راه مبارزه با استرس است.
- کم خوابی
کم خوابی به مرور زمان سبب کاهش حجم مغز و بروز آلزایمر می شود. خواب مهمترین فرآیندی است که در آن سلول های مغز بازسازی می شوند.
– نشستن طولانی مدت در طول روز
نشستن طولانی مدت و کم تحرکی، مهمترین دلیل بیماری های قلبی، دیابت، سرطان و مرگ زودرس است. به علاوه نشستن زیاد مناطق مغز مرتبط با حافظه را منقبض می کند و سبب کاهش عملکرد مغز می شوند.
– تنبل کردن مغز
مطالعه، بازی های فکری، یادگیری زبان جدید، به خاطر سپردن اشعار و به طور کلی فعالیت هایی که سبب فعال شدن مغز می شوند برای سلامت مغز ضروری است.
-دخانیات و الکل
تقریبا تمام افراد از تاثیر سوء مصرف سیگار و الکل بر بدن و مغز آگاه هستند.
-رژیم غذایی ناسالم
مطالعات محققان دانشگاه ملی استرالیا نشان می دهد مصرف رژیم غذایی ناسالم، حجم مغز را کاهش می دهد. افرادی که رژیم غذایی ناسالمی دارند و به طور مستمر از غذاهای آماده، پرچرب و پر کالری استفاده می کنند، هیپوکامپ کوچکتری دارند. هیپوکامپ بخشی از مغز است که با یادگیری، حافظه و سلامت روانی مرتبط است. مطالعات نشان می‌دهد هیپوکامپ افراد میانسالی که رژیم غذایی سالم دارند و بیشتر از سبزیجات و ماهی استفاده می کنند، به نسبت هم سن و سالان خود بزرگتر است.
** مواد غذایی که مغز را جوان نگه می دارند
مطالعات محققان آمریکایی نشان می دهد آجیل، انواع کلم، گوجه فرنگی، ماهی و تخم مرغ، توانایی مغز را به طور چشمگیری افزایش می دهند و از بروز بیماری هایی مانند آلزایمر و زوال عقل جلوگیری می کنند. درست است که بخش عمده بهره هوشی ژنتیکی است ولی نوع تغذیه و آموزش محیطی نیز به همان اندازه اهمیت دارند. محققان به والدین توصیه می کنند که با رعایت رژیم غذایی صحیح در خانه، می توانند نقش مهمی در افزایش توانایی مغز و بهره هوشی فرزندان داشته باشند.
در ادامه به مواد غذایی اشاره شده است که غذای مغز هستند و با مصرف آنها می توان مطمئن بود که مغز در بهترین حالت خود قرار دارد.
1-ماهی: ماهی غذای مغز است. اسیدهای چرب امگا 3 موجود در ماهی، به رشد مغز کمک می کنند. این ماده غذایی منبع بی نظیر پروتئین است و با تامین اسیدهای آمینه مورد نیاز، به مغز در برقراری ارتباط با سایر اعضای بدن کمک می کند.
2-تخم مرغ: تخم مرغ حاوی نوعی ویتامین B به نام کولین است که به بهبود حافظه کمک می کند.
3-آجیل: یک منبع غنی از ویتامین E و فولات است. فولات نوعی ماده معدنی است که برای توسعه مغز حیاتی است. مصرف ویتامین E کمک می کند که از بروز بیماری هایی مانند زوال عقل و آلزایمر جلوگیری شود.
4-انواع کلم: کلم بروکلی، برگ کلم و گل کلم، منبع خوبی از ویتامین K هستند که به بهبود عملکرد شناختی کمک می کنند. همچنین کلم حاوی ماده ای به نام سولفورافان است که سبب افزایش بهره هوشی شده و از زوال عقل جلوگیری می کند.
5-انواع توت، به ویژه بلوبری: خانواده توت ها با آنتی اکسیدان های قوی، از بروز انواع سرطان و بیماری های قلبی جلوگیری می کنند و در تقویت حافظه موثرند. تحقیقات نشان می دهد افرادی که صبح ناشتا یک کاسه کوچک بلوبری مصرف می کنند، مغز فعال تر و تمرکز بهتری دارند.
6-مغز آفتابگردان و کدو تنبل: این دانه ها منبع خوبی از ویتامین E، منیزیم و امگا 3 هستند و علاوه بر افزایش حافظه، مغز را در حالت آرامش و تمرکز قرار می دهند.
7- گوجه فرنگی: آنتی اکسیدان قوی موجود درگوجه فرنگی لیکوپن نام دارد و از آسیب رادیکال های آزاد به مغز جلوگیری می کند و نقش مهمی در جلوگیری از آلزایمر دارد.
در ادامه این گزارش آمده است که علاوه بر تغذیه سالم، خواب کافی، عدم استعمال دخانیات، ورزش و پیاده روی و اجتناب از استرس نیز در سلامت مغز موثرند
8- سالاد
یک مطالعه جدید نشان می‌دهد مصرف روزانه سالاد مغز را 11 سال جوان می‌کند. این مطالعه با بررسی حدود هزار فرد با میانگین سنی 80 سال نشان می‌دهد مصرف روزانه سالاد نقش مهمی در حافظه و سلامت مغز دارد.
** سکوت برای مغز مفید است
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2011 که آلودگی صوتی را «طاعون مدرن» نامید، مدارک محکمی وجود دارد که آلودگی های صوتی محیط اثرات مضر شدیدی بر سلامت عمومی جامعه دارد. با افزایش انواع صدا در محیط های درون و خارج از خانه، افراد بیشتری به دنبال سکوت هستند و در نتیجه آن تدابیری مانند رژیم سکوت 10 دقیقه ای صبحگاهی یا برنامه سکوت 10 روزه شکل گرفته است. سکوت موجب کاهش استرس و تنش می شود، سکوت توان ذهنی را بازیابی می کند، در سکوت شبکه پیش فرض مغز فعال می شود و سکوت امکان بازسازی سلول های مغز را فراهم می کند.
** یوگا عملکرد مغز را در میان سالی افزایش می دهد
تحقیقات پژوهشگران دانشگاه ایلینویز در آمریکا نشان می دهد که تمرین یوگا سه بار در هفته و به مدت هشت هفته، باعث افزایش عملکرد مغز در افراد میانسال و مسن می شود. تحقیقات قبلی نشان می دهد یوگا در افزایش حافظه و تمرکز نیز بسیار موثر است. در این مطالعه آمده است که یوگا دارای اثر آرامبخش فوری در سیستم عصبی سمپاتیک و پاسخ بدن به استرس است و استرس و اضطراب باعث کاهش عملکرد شناختی می شود. افرادی که به طور منظم یوگا تمرین می کنند، به راحتی می تواند خشم و استرس خود را مدیریت کنند.
علاوه بر مسایل ژنتیکی، برخورداری از مغز سالم و قدرت تفکر تا پایان عمر، به ترک عادت های غلط مرتبط است. کنترل ژن بر عهده ما نیست؛ ولی می‌توان با چند راهکار ساده، سلامت مغز را کنترل کرد. عادت های مخرب مغز عبارتند از:
-رژیم غذایی پرچرب و پرکالری
مطالعات نشان می دهد رژیم غذایی حاوی چربی، شکر و غذاهای فرآوری شده، به مرور زمان مغز را فرسوده می کنند. مصرف شکر به اندازه ای در کاهش حافظه و قابلیت تفکر موثر است که محققان آلزایمر را دیابت نوع 3 نامیده اند که مستقیما با نوع تغذیه مرتبط است. بهترین رژیم برای محافظت از مغز، رژیم مدیترانه ای، شامل چربی های مفید، میوه، سبزیجات، آجیل و ماهی است.
-زندگی در مجاورت بزرگراه و خیابان‌های شلوغ
آلودگی هوا مهمترین دلیل پیری زودرس مغز است. تحقیقات نشان می دهد زندگی در مجاورت بزرگراه و خیابان های پرتردد، سبب انباشتگی آلودگی در ریه وخون می شود و این حالت احتمال یک نوع آسیب مغزی به نام سکته مغزی خاموش را افرایش می دهد. علاوه بر این، آلودگی هوا به مرور زمان حجم مغز را کاهش می دهد و مهمترین نشانه پیری زودرس مغز است.
-استرس مزمن
زندگی پر استرس، بزرگترین جنایت ممکن علیه مغز است. استرس سبب کوتاه شدن تلومر (انتهای رشته DNA) و پیری زودرس سلول ها و مغز می شود. به علاوه هورمون هایی که بر اثر استرس ترشح می شوند، به مغز آسیب وارد می کنند. توکل به خداوند یکتا، مهمترین راه مبارزه با استرس است.
- کم خوابی
کم خوابی به مرور زمان سبب کاهش حجم مغز و بروز آلزایمر می شود. خواب مهمترین فرآیندی است که در آن سلول های مغز بازسازی می شوند.
– نشستن طولانی مدت در طول روز
نشستن طولانی مدت و کم تحرکی، مهمترین دلیل بیماری های قلبی، دیابت، سرطان و مرگ زودرس است. به علاوه نشستن زیاد مناطق مغز مرتبط با حافظه را منقبض می کند و سبب کاهش عملکرد مغز می شوند.
– تنبل کردن مغز
مطالعه، بازی های فکری، یادگیری زبان جدید، به خاطر سپردن اشعار و به طور کلی فعالیت هایی که سبب فعال شدن مغز می شوند برای سلامت مغز ضروری است.
-دخانیات و الکل
تقریبا تمام افراد از تاثیر سوء مصرف سیگار و الکل بر بدن و مغز آگاه هستند.
-رژیم غذایی ناسالم
مطالعات محققان دانشگاه ملی استرالیا نشان می دهد مصرف رژیم غذایی ناسالم، حجم مغز را کاهش می دهد. افرادی که رژیم غذایی ناسالمی دارند و به طور مستمر از غذاهای آماده، پرچرب و پر کالری استفاده می کنند، هیپوکامپ کوچکتری دارند. هیپوکامپ بخشی از مغز است که با یادگیری، حافظه و سلامت روانی مرتبط است. مطالعات نشان می‌دهد هیپوکامپ افراد میانسالی که رژیم غذایی سالم دارند و بیشتر از سبزیجات و ماهی استفاده می کنند، به نسبت هم سن و سالان خود بزرگتر است.
** مواد غذایی که مغز را جوان نگه می دارند
مطالعات محققان آمریکایی نشان می دهد آجیل، انواع کلم، گوجه فرنگی، ماهی و تخم مرغ، توانایی مغز را به طور چشمگیری افزایش می دهند و از بروز بیماری هایی مانند آلزایمر و زوال عقل جلوگیری می کنند. درست است که بخش عمده بهره هوشی ژنتیکی است ولی نوع تغذیه و آموزش محیطی نیز به همان اندازه اهمیت دارند. محققان به والدین توصیه می کنند که با رعایت رژیم غذایی صحیح در خانه، می توانند نقش مهمی در افزایش توانایی مغز و بهره هوشی فرزندان داشته باشند.
در ادامه به مواد غذایی اشاره شده است که غذای مغز هستند و با مصرف آنها می توان مطمئن بود که مغز در بهترین حالت خود قرار دارد.
1-ماهی: ماهی غذای مغز است. اسیدهای چرب امگا 3 موجود در ماهی، به رشد مغز کمک می کنند. این ماده غذایی منبع بی نظیر پروتئین است و با تامین اسیدهای آمینه مورد نیاز، به مغز در برقراری ارتباط با سایر اعضای بدن کمک می کند.
2-تخم مرغ: تخم مرغ حاوی نوعی ویتامین B به نام کولین است که به بهبود حافظه کمک می کند.
3-آجیل: یک منبع غنی از ویتامین E و فولات است. فولات نوعی ماده معدنی است که برای توسعه مغز حیاتی است. مصرف ویتامین E کمک می کند که از بروز بیماری هایی مانند زوال عقل و آلزایمر جلوگیری شود.
4-انواع کلم: کلم بروکلی، برگ کلم و گل کلم، منبع خوبی از ویتامین K هستند که به بهبود عملکرد شناختی کمک می کنند. همچنین کلم حاوی ماده ای به نام سولفورافان است که سبب افزایش بهره هوشی شده و از زوال عقل جلوگیری می کند.
5-انواع توت، به ویژه بلوبری: خانواده توت ها با آنتی اکسیدان های قوی، از بروز انواع سرطان و بیماری های قلبی جلوگیری می کنند و در تقویت حافظه موثرند. تحقیقات نشان می دهد افرادی که صبح ناشتا یک کاسه کوچک بلوبری مصرف می کنند، مغز فعال تر و تمرکز بهتری دارند.
6-مغز آفتابگردان و کدو تنبل: این دانه ها منبع خوبی از ویتامین E، منیزیم و امگا 3 هستند و علاوه بر افزایش حافظه، مغز را در حالت آرامش و تمرکز قرار می دهند.
7- گوجه فرنگی: آنتی اکسیدان قوی موجود درگوجه فرنگی لیکوپن نام دارد و از آسیب رادیکال های آزاد به مغز جلوگیری می کند و نقش مهمی در جلوگیری از آلزایمر دارد.
در ادامه این گزارش آمده است که علاوه بر تغذیه سالم، خواب کافی، عدم استعمال دخانیات، ورزش و پیاده روی و اجتناب از استرس نیز در سلامت مغز موثرند
8- سالاد
یک مطالعه جدید نشان می‌دهد مصرف روزانه سالاد مغز را 11 سال جوان می‌کند. این مطالعه با بررسی حدود هزار فرد با میانگین سنی 80 سال نشان می‌دهد مصرف روزانه سالاد نقش مهمی در حافظه و سلامت مغز دارد.
** سکوت برای مغز مفید است
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2011 که آلودگی صوتی را «طاعون مدرن» نامید، مدارک محکمی وجود دارد که آلودگی های صوتی محیط اثرات مضر شدیدی بر سلامت عمومی جامعه دارد. با افزایش انواع صدا در محیط های درون و خارج از خانه، افراد بیشتری به دنبال سکوت هستند و در نتیجه آن تدابیری مانند رژیم سکوت 10 دقیقه ای صبحگاهی یا برنامه سکوت 10 روزه شکل گرفته است. سکوت موجب کاهش استرس و تنش می شود، سکوت توان ذهنی را بازیابی می کند، در سکوت شبکه پیش فرض مغز فعال می شود و سکوت امکان بازسازی سلول های مغز را فراهم می کند.
** یوگا عملکرد مغز را در میان سالی افزایش می دهد
تحقیقات پژوهشگران دانشگاه ایلینویز در آمریکا نشان می دهد که تمرین یوگا سه بار در هفته و به مدت هشت هفته، باعث افزایش عملکرد مغز در افراد میانسال و مسن می شود. تحقیقات قبلی نشان می دهد یوگا در افزایش حافظه و تمرکز نیز بسیار موثر است. در این مطالعه آمده است که یوگا دارای اثر آرامبخش فوری در سیستم عصبی سمپاتیک و پاسخ بدن به استرس است و استرس و اضطراب باعث کاهش عملکرد شناختی می شود. افرادی که به طور منظم یوگا تمرین می کنند، به راحتی می تواند خشم و استرس خود را مدیریت کنند.
