گلوکز واحد تامین انرژی در بدن و منبع اصلی سوخت و ساز ماست که از غذایی که می خوریم تامین می شود. قند و شکر سریع ترین و ارزان ترین منابع انرژی هستند اما باید دید علاوه بر ایجاد انرژی فوری، ارزش تغذیه ای دیگری هم دارند یا خیر؟
نازنین دادور، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت؛ حتماً در مورد قند خون خیلی چیزها شنیده‌اید اما قطعا خیلی چیزها هم هست که باید در این مورد فرا بگیرید و سپس از دانسته‌های‌تان استفاده کنید.
بعد از هضم و جذب غذا، گلوکز به جریان خون وارد می‌شود، جایی که توسط سلولهای مختلف برای رشد و انرژی استفاده می‌شوند. برای آنکه گلوکز وارد سلول‌ها بشود باید انسولین وجود داشته باشد. انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده یا همان پانکراس تولید می‌شود. زمانی که ما غذا می‌خوریم، لوزالمعده به طور خودکار میزان مناسب انسولین را تولید می‌کند، که قند را از خون به داخل سلول‌ها حرکت می‌دهد.
ديابت شايعترين بيماري ناشي از اختلالهاي متابوليک است. پيشبيني ميگردد تعداد بيماران ديابت در دنیا از 387 ميليون در سال 2014 به 592 ميليون نفر در سال 2035 افزايش يابد.
چرا کنترل دقیق قند خون اهمیت دارد؟
مهمترین مشکل در سیر بیماری دیابت، عوارض ناشی از تاثیر هایپرگلایسمی بر سلولهای بدن است. شواهد نشان می‌دهد که در افراد مبتلا به دیابت، آسیب به سلول‌ها سالها قبل از بروز هایپرگلایسمی شروع شده است و زمینهای برای عوارض میکروسکولار و ماکرووسکولار ایجاد کرده است. از طرفی نتایج مطالعات نشان دادهاند با اثر مستقیم محافظتی انسولین بر اندوتلیوم عروق و تاثیرات ضدالتهابی و ضدآتروژنیکی آن می توان این تغییرات مضر را معکوس کرد. (2) در نتیجه، اخیراً تاکید زیادی روی درمان زودهنگام و سخت گیرانه بوجود آمده است.
مطالعات مقایسهای مهم دنیا (مانندUKPDSوDCCT/EDIC)تاثیر درمان سخت‌گیرانه و درمان سهلگیرانه بر کنترل عوارض دیابت را بررسی کردهاند. نتایج این مطالعات نشان داده است که بیمارانی که تحت درمان سخت گیرانه تری قرار می‌گیرند 12درصد بیشتر به اهداف مورد نظر کنترل قندخون می‌رسند و خطر بروز عوارض میکرووسکولار نیز در آن ها 25 درصد کاهش می‌یابد.
به نظر میرسد هر یکدرصد کاهش در میزانHbA1cسبب کاهش حدود 14 درصدی ریسک انفارکتوس قلبی(MI)و 21 درصدی در مرگهای مرتبط با دیابت میگردد. همچنین در پیگیریهای انجام شده دیده شده که در دراز مدت نیز در بیماران دریافت کننده درمان سخت‌گیرانه همچنان ریسک بروز عوارض کمتر است.
این مطالعات نشان دادند دوره طولانی کنترل ضعیف دیابت، باعث باقی ماندن عوارض حتی بعد از شروع کنترل مناسب می‌شود که نشان دهنده پدیدهای به نام حافظه متابولیک میباشد. در سالهای اخیر با شناخت پدیده حافظه متابولیک تاکید بیشتری بر کنترل شدید و زودهنگام دیابت بوجود آمده است.
با وجود تاکید گایدلاینها به اهمیت کنترل مناسب دیابت، درصد بیماران دیابتی تحت درمان که به میزان هدف کنترل رسیده اند تنها 31 تا 67 درصد می باشد.
علائمی که نشان می دهد قند بالایی مصرف می‌کنید
مطالعات نشان می دهند که اعتیاد به مواد قندی ساده در مواردی می تواند عوارض بیشتری نسبت به اعتیاد به الکل و سیگار داشته باشد. در اینجا ۷ علامت فیزیکی که به شما می گوید در حال مصرف بیش از حد قند هستید، معرفی شده است:
نیاز شدید به مصرف خوراکی های شیرین
مصرف بیش از حد قند، یک چرخه معیوب و اعتیاد آور نسبت به مصرف آن را ایجاد می کند. پس از خوردن یک ماده شیرین، مغز مواد شیمیایی طبیعی آزاد می کند که احساس لذت را در بدن به وجود می آورد و بدن مقدار بیشتری از آن را طلب می کند. به گفته پژوهشگران هنگام مصرف شیرینی قسمتی از مغز که فعال می شود و طلب شیرینی مجدد می کند، همان قسمتی است که با مصرف مواد مخدر فعال می شود و مواد مخدر بیشتری طلب می کند.
احساس تنبلی در طول روز
وقتی نوسانات قند خون زیاد شود باعث احساس خستگی می گردد، زیرا بدن نمی تواند به طور مناسب از قند خون (گلوکز) به عنوان سوخت برای تولید انرژی استفاده کند. برای همین انرژی بدن کم می شود و فرد احساس خستگی می کند.
افزایش وزن
قند اضافی یعنی کالری اضافی. مصرف بیش از حد قند همچنین مقاومت در برابر هورمون لپتین را موجب می شود. لپتین از سلول های چربی ترشح می شود. هر چقدر چربی بیشتری در بدن موجود باشد لپتین بیشتری ترشح می شود. مقاومت در برابر این هورمون و جلوگیری از ترشح آن، باعث زیاده روی در خوردن غذا می شود که در نهایت چاقی را در پی دارد. مقاومت در برابر انسولین از پیامدهای دیگر مصرف بیش از حد قند است؛ به این معنی که بدن نمی تواند به مقادیر طبیعی انسولین به درستی پاسخ دهد. مقاومت به انسولین یکی از محرک های اصلی بسیاری از بیماری های مزمن از جمله سندرم متابولیک، دیابت نوع ۲ و چاقی است.
کاهش سطح حافظه
تحقیقات جدید نشان داده است که ارتباطی میان ضعف حافظه، ناهنجاری های یادگیری و افسردگی با مصرف بیش از حد قند وجود دارد. مصرف بیش از اندازه قندهای اضافی باعث کاهش عامل نوروتروفیک در مغز می شود که در صورت کمبود این ماده، توانایی مغز برای یادگیری کاهش می یابد. همچنان که این ماده در بدن کم می شود، سوخت و ساز قند رو به وخامت می رود و در نهایت منجر به دیابت خواهد شد.
حفره های دندانی
حفره های دندان یکی از نشانه های نه چندان آشکار اعتیاد به شیرینی است. وقتی باکتری های دهان کربوهیدرات ها را هضم می کنند، اسیدی تولید می کنند که با بزاق دهان ترکیب می شود تا ایجاد پلاک کند. این پلاک ها اگر از روی دندان پاک نشوند روی آن تجمع کرده و شروع به ساییدن مینای دندان می کنند. این شروع ایجاد یک حفره است.
مشکلات پوستی و آکنه
مصرف بیش از حد قند ممکن است نتایجش را روی پوستتان آشکار کند. تحقیقات متخصصان تغذیه و رژیم های غذایی نشان داده بین برنامه غذایی سرشار از قند و شدت گرفتن آکنه ارتباط وجود دارد. افرادی که به شدت درگیر جوش و آکنه بودند نسبت به کسانی که پوستشان کمترین آکنه را داشت بیشتر قند مصرف می کردند.
افزایش سطح کلسترول
یکی دیگر از نشانه های مخفی مقدار زیاد قند در برنامه غذایی: افزایش سطح چربی های مختلفی که در خونتان جریان دارند. مقدار زیاد قند در غذاهایی که می خوریم می تواند سطح کلسترول خوب را کاهش دهد و منجر به افزایش سطح کلسترول بد شود. با این حال مکانیزم اینکه کدام نوع قند می تواند روی سطح کلسترول و چربی خون تاثیر بگذارد هنوز کاملا درک نشده است. اگر پزشک درباره سطح کلسترول خونتان ابراز نگرانی کرد، بهتر است به دنبال بهترین تغییرات در برنامه غذایی خود جهت کاهش آن باشید. کاهش مقدار قند مصرفی می تواند شروع خوبی باشد.
