همه ما شنیده ایم به افرادی که استرس زیادی را تجربه می‌کنند، بیش از یک بار گفته شده است که این استرس باعث مرگ آن‌ها خواهد شد. اما آیا واقعا استرس عمر را کوتاه می‌کند؟ آیا استرس می‌تواند منجر به حمله قلبی یا سایر بیماری‌های جدی برای سلامت انسان شود؟
نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛
به افرادی که استرس زیادی را تجربه می‌کنند، بیش از یک بار گفته شده است که این استرس باعث مرگ آن‌ها خواهد شد. اما آیا واقعا استرس عمر را کوتاه می‌کند؟ آیا استرس می‌تواند منجر به حمله قلبی یا سایر بیماری‌های جدی برای سلامت انسان شود؟
طبق تحقیقات این امکان وجود دارد. افزایش استرس روانی با بیماری‌های قلبی و عروقی ازجمله فشار خون بالا، حمله قلبی و سکته مغزی در ارتباط است.
در واقع استرس می‌تواند به اندازه‌ی سایر فاکتورهای خطر برای سلامت قلب خطرناک باشد. برخی از این فاکتورها عبارتند از:
- چاقی
- فشار خون بالا
- سیگار کشیدن
- کلسترول بالا
- عدم تحرک بدنی
در این مقاله به ارتباط بین استرس و حمله قلبی می‌پردازیم.
استرس چگونه بر بدن تاثیر می‌گذارد؟
استرس همیشه یک چیز منفی نیست، بلکه در واقع می‌تواند مفید باشد. استرس کوتاه مدت به شما انرژی لازم برای به پایان رساندن یک پروژه یا ضرب‌الاجل را می‌دهد. به شما کمک می‌کند تا عملکرد بهتری در سخنرانی در جمع داشته باشید. به شما کمک می‌کند تا وقتی در خطر هستید در عرض چند ثانیه تصمیم‌گیری کنید. شما حتی در موقعیت‌های شاد زندگی خود مانند ازدواج، خرید خانه یا ملاقات با افراد جدید استرس را احساس می‌کنید. اما استرس بیش از حد و استرس در مواقعی که در معرض خطر یا تهدیدی نیستید، می‌تواند برای سلامت کلی شما خطرناک باشد.
استرس طولانی مدت (مزمن) می‌تواند ناشی از نگرانی‌های مداوم در مورد شغل، رابطه، یک بیماری یا شرایط اقتصادی باشد. استرس ممکن است به صورت‌های زیر بروز کند:
- کج خلقی
- افسردگی
- اضطراب
- نشخوار فکری
- غم و اندوه
هیچ دو دلیل استرس یکسان نیستند و هیچ دو نفری علائم مشابه‌ای را تجربه نمی‌کنند. استرس مزمن موجب بروز علائم زیر می‌شود:
- انقباض عضلانی
- انرژی کم
- بی خوابی
- سردرد
- ناراحتی معده
استرس مزمن می‌تواند باعث شود تا کنترل احساسات یا اعمال خود را از دست دهید. همچنین ممکن است نوسان خلقی را هم تجربه کنید. استرس همچنین مرکز ترس مغز شما را تحریک می‌کند. استرس به بدن شما می‌گوید که در حالت جنگ یا گریز قرار دارید، حتی در موقعیت‌های روزمره مانند کار کردن یا رانندگی. استرس موجب ترشح هورمونی به نام کورتیزول می‌شود که پاسخ بدن به استرس است. با گذشت زمان، افزایش سطح هورمون‌های استرس منجر به مجموعه‌ای از اثرات ناخواسته می‌شود، مانند:
- فشار خون بالا
- افزایش التهاب
- کاهش جریان خون به قلب
- افزایش خطر حمله قلبی و سکته مغزی
آیا استرس می‌تواند موجب افزایش خطر حمله قلبی شود؟
استرس می‌تواند بخش‌های مختلف بدن به خصوص سیستم قلبی و عروقی را تحت تاثیر قرار دهد. مطالعه‌ای در سال 2021 بیش از 900 بیمار مبتلا به بیماری قلبی زمینه‌ای را مورد بررسی قرار داد. محققان می‌خواستند بررسی کنند که قلب و جریان خود به قلب افراد چگونه به استرس فیزیکی و عاطفی واکنش نشان می‌دهد. کاهش جریان خون به قلب می‌تواند محرک حمله‌های قلبی و سایر بیماری‌های مرتبط با عروق باشد. شرکت‌کنندگان در این مطالعه تست‌های استرس جسمی و روانی استاندارد شده‌ای را پشت سر گذاشتند و تأثیر آن آزمایش‌ها بر جریان خون به قلب اندازه‌گیری شد.
این بررسی نشان داد که استرس روانی تاثیر بسیار بیشتری بر سلامت قلب افراد شرکت‌کننده داشت. احتمال حمله قلبی غیرکشنده یا مرگ بر اثر بیماری قلبی عروقی در افرادی که تحت استرس روانی قرار گرفته بودند، بیشتر بود. به عبارت دیگر، استرس تاثیر قابل توجهی بر سلامت قلب دارد و خطر حمله قلبی و سکته قلبی را افزایش می‌دهد. این بررسی، مطالعه قبلی روی بیش از 24000 بیمار در 52 کشور را تایید کرد. این مطالعه نشان داد که افرادی که سطح بالایی از استرس روانی را در سال قبل از مطالعه تجربه کردند، دو برابر بیشتر در معرض خطر حمله قلبی در دوره پیگیری 5 ساله مطالعه بودند.
تاثیر مغز بر روی قلب
تحقیقاتی با تمرکز بر ناحیه‌ای از مغز به نام آمیگدال انجام شد تا پاسخ استرس را توضیح دهد. آمیگدال به عنوان «مرکز ترس» مغز نیز شناخته می‌شود. وقتی احساس استرس و اضطراب دارید، آمیگدال فعال شده و سیلی از هورمون‌های استرس را به منظور فعالسازی پاسخ جنگ و گریز به بدن ارسال می‌کند. همچنین جریان خون به قلب را کاهش می‌دهد که قلب را از اکسیژن و مواد مغذی مورد نیازش محروم می‌سازد.
در یک وضعیت تهدیدآمیز، این پاسخ ضروری است. این پاسخ شما را آماده می‌سازد تا برای بقای زندگی خود بجنگید یا فرار کنید. اما در شرایط معمولی وقتی رئیس یا همکارانتان شما را آزرده خاطر کرده‌اند، این پاسخ طبیعی خیلی کارایی ندارد.
با گذشت زمان، بالا بودن سطح این هورمون می‌تواند منجر به افزایش فشار خون شود. همچنین می‌تواند منجر به موارد زیر گردد:
- التهاب در شریان‌های شما
- سطوح بالاتر چربی بدن
- مقاومت به انسولین بیشتر
همه‌ی این موارد می‌توانند در نهایت منجر به تشکیل پلاک و بیماری عروقی شوند که خطر حمله قلبی یا سکته را افزایش می‌دهد. یک بررسی در سال 2020 بیان می‌کند که خطر ناشی از استرس مشابه با خطر ناشی از سایر فاکتورهای شناخته شده‌ی حمله قلبی ازجمله موارد زیر است:
- اضافه وزن یا چاقی
- رژیم غذایی ضعیف
- ورزش نکردن
اگرچه ممکن است پزشکان به این فکر باشند که با بیماران خود در مورد حفظ وزن سالم و داشتن یک رژیم غذایی متعادل به منظور کاهش خطر حمله قلبی صحبت کنند، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهند که گفتگو در مورد سطح استرس و کاهش آن نیز بسیار تاثیرگذار است.
مدیریت استرس با روش‌های سالم
استرس مزمن با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و حمله قلبی در ارتباط است. با این وجود، سلامت روان مثبت می‌تواند این میزان خطر را کاهش دهد. مدیریت استرس یک راه حل کلی ندارد. شاید ماه‌ها یا حتی سال‌ها به طول بیانجامد تا تکنیک مدیریت استرس مناسب خود را پیدا کنید. تکنیکی که به شما کمک کند استرس خود را مدیریت کرده و تاثیر فیزیکی استرس مزمن بر بدن را خنثی سازید.
به منظور مدیریت استرس به شیوه‌ای سالم می‌توانید روش‌های زیر را امتحان کنید:
- تحرک بیشتر. ورزش منظم به کاهش فشار خون، مدیریت وزن و کاهش خطر ابتلا به بسیاری از فاکتورهای موثر بر بیماری‌های قلبی عروقی ازجمله استرس روانی کمک می‌کند. به منظور بهره‌مندی از این مزایا نیاز به ورزش سخت و طاقت فرسا نیست. کافی است با 15 الی 20 دقیقه پیاده روی روزانه شروع کنید و سرعت و مدت زمان را بر اساس شرایط خود تغییر دهید.
- تمرکز بر خواب. خواب و استرس رابطه‌ی متقابلی دارند. در اغلب موارد، افرادی که استرس مزمن را تجربه می‌کنند در خوب کافی دچار مشکل می‌شوند که خود استرس و علائم آن مانند کج خلقی و نوسان روحی را تشدید می‌کند. با آماده کردن یک اتاق مناسب برای خواب شروع کنید. اتاق خواب باید فضایی خنک و تاریک بدون نور و صدای خارجی باشد. سعی کنید از عواملی که در سیکل خواب وقفه ایجاد می‌کنند مانند خوردن غذاهای سنگین یا ورزش کردن در اواخر شب خودداری کنید. بین 7 الی 8 ساعت در روز بخوابید.
- در ارتباط باشید. ملاقات با دوستان یا یک شام خانوادگی چیزی فراتر از دریافت اخبار و جشن تولد است. این دوستی‌ها و روابط می‌توانند به بهبود سلامت قلب و کاهش سطح استرس کمک کنند.
- مراقبه. مدیتیشن، تمرین‌های تنفسی کنترل شده و ورزش‌های ملایم مانند یوگا و تای چی همگی برای فعالسازی سیستم عصبی پاراسمپاتیک بدن موثر هستند. سیستم عصبی پاراسمپاتیک بدن در آرامش مغز و کاهش اثرات استرس نقش دارد.
- حواس خود را پرت کنید. داشتن یک سرگرمی جدید به معنی پایان استرس نیست، اما می‌تواند به پرت شدن حواس شما از افکار منفی و دور کردن نگرانی‌ها کمک کند. وقتی روی این مسائل متمرکز نباشید، مغز و بدن شما فرصتی برای استراحت پیدا خواهد کرد. با گذشت زمان، این حواس‌پرتی‌ها ظرفیت مغز شما را به خود اختصاص می‌دهند.
چه کارهای دیگری می‌توانید برای تقویت سلامت قلب خود انجام دهید؟
کاهش استرس نه تنها اقدامی به منظور تقویت سلامت قلب است، بلکه خطر حمله قلبی را نیز کاهش می‌دهد. شما می‌توانید اقدامات دیگری را برای تقویت سلامت قلب و سلامت کلی خود انجام دهید. این اقدامات عبارتند از:
- ورزش. ورزش دوبار در این مقاله ذکر شده است زیرا اهمیت فراوانی دارد. ورزش سطح هورمون کورتیزول را کاهش می‌دهد. همچنین موجب ترشح اندورفین می‌شود، اندورفین با استرس مقابله کرده، سلامت قلب را تقویت می‌کند و موجب افزایش گردش خون در سراسر بدن می‌شود.
- چرت زدن. داشتن یک روتین خواب سالم برای کاهش استرس و مقابله با اثرات آن ضروری است، اما چرت زدن نیز نقش مهمی در سلامت قلب ایفا می‌کند. در طی چرت زدن، سطح هورمون کورتیزول کاهش می‌یابد و در نتیجه بخشی از استرسی که تجربه می‌کنید از بین خواهد رفت.
- رژیم غذایی بهتر. داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل سرشار از میوه و سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی (مانند ماهی، مرغ، آجیل و مغزیات) و غلات کامل در سلامت قلب موثر است. این مواد غذایی مغذی می‌توانند سطح کلسترول را بهبود بخشند و در مدیریت وزن و سطح قند خون به شما کمک کنند.
- دارو مصرف کنید. اگر همچنان استرس زیادی را تجربه می‌کنید، با یک پزشک صحبت کنید. داروهای خاصی می‌توانند تاثیر اضطراب بر بدن را کاهش دهند. برخی داروها همچنین می‌توانند خطر حوادث قلبی عروقی از جمله حمله قلبی را کاهش دهند.
کلام آخر
استرس یک نیروی بسیار قوی است. این نیرو می‌تواند به شما در انجام کارهایی که برعهده دارید کمک کند، اما همچنین می‌تواند تاثیر مخربی بر سلامت بدن و به خصوص قلب داشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که استرس مزمن منجر به التهاب در رگ‌ها، تجمع پلاک و سایر فاکتورهای موثر در بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود. در واقع، استرس به اندازه‌ی سایر فاکتورهای خطر شناخته شده مانند چاقی، کلسترول بالا و دیابت برای حمله قلبی خطرناک است.
کاهش استرس کار ساده‌ای نیست، بلکه به تلاش و صرف زمان نیاز دارد. با این وجود، معکوس کردن اثرات استرس بر بدن و قلب برای سلامتی شما حیاتی است.
