این روزها با شروع فصل سرما و استفاده از وسایل گازسوز، هرساله تعداد زیادی از هموطنان جان خود را در اثر مسمومیت با منوکسیدکربن از دست می‌دهند. این گاز، گازی است بی بو و بی‌رنگ و به طور ظاهری قابل مشاهده نیست و در اثر سوخت ناقص مواد سوختی و عموما ًدر فضای بسته ایجاد می‌شود.
نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ شایع‌ترین نشانه هشداردهنده اولیه مسمومیت خفیف با مونوکسید کربن یک نوع سردرد تنشی است. افرادی که مسمومیت با مونوکسید کربن را تجربه کرده اند، آن را به عنوان سردردی مداوم که در قسمت جلو سر احساس می شود و دردی مبهم را ایجاد می کند، توصیف می کنند.
در اثر احتراق هر نوع ماده سوختنی به خصوص در محیطهای بسته و فاقد اکسیژن ممکن است این گاز تولید شود. گازی بسیار سمی بی رنگ وبی بو که به علت عملکرد نامناسب وسیله گرمایشی (در اثر ) سوخت ناقص، نصب نادرست و یا استفاده ناصحیح از آن ایجاد می‌شود.
هنگامی که بدن بیش از اندازه مونوکسید کربن تنفس کند، این گاز در خون جایگزین اکسیژن می شود. بدون اکسیژن، سلول ها در سراسر بدن می میرند، و فعالیت اندام ها متوقف می شود. هر ساله هزاران نفر در سراسر جهان جان خون را به واسطه تنفس گاز مونوکسید کربن از دست می دهند، از این رو آشنایی با نشانه ها و علائم اولیه مسمومیت با این گاز و دریافت کمک پزشکی اهمیت دارد.
سردرد مبهم
شایع‌ترین نشانه هشداردهنده اولیه مسمومیت خفیف با مونوکسید کربن یک نوع سردرد تنشی است. افرادی که مسمومیت با مونوکسید کربن را تجربه کرده اند، آن را به عنوان سردردی مداوم که در قسمت جلو سر احساس می شود و دردی مبهم را ایجاد می کند، توصیف می کنند.
سردردها به راحتی نادیده گرفته می شوند، از این رو هنگام مواجهه مداوم با آنها در یک محیط ثابت مانند خانه، محل کار، یا خودرو بهتر است این شرایط جدی گرفته شود. ممکن است با تغییر مکانی که نشت مونوکسید کربن در آن رخ داده است، احساس سردرد نیز به سرعت از بین برود.
ضعف عضلانی و سرگیجه
با جایگزینی مونوکسید کربن به جای اکسیژن در خون، که مرگ سلول ها را به همراه دارد، ضعف عضلانی می تواند شکل بگیرد. این شرایط ممکن است انجام فعالیت های روزانه مانند پیاده روی را چالش برانگیزتر نماید.
سرگیجه یکی دیگر از نشانه های هشدار دهنده اولیه مسمویت با مونوکسید کربن است. در موارد شدید، اگر مونوکسید کربن به میزان کافی تنفس شده باشد ممکن است به از دست دادن هوشیاری، از جمله غش کردن منجر شود.
حالت تهوع و استفراغ
نشانه های اولیه مسمومیت خفیف با گاز مونوکسید کربن اغلب شبیه به علائم مرتبط با آنفلوآنزا، مانند حالت تهوع، استفراغ و خستگی، به نظر می رسند. بر خلاف آنفلوآنزا، مسمومیت با مونوکسید کربن موجب دمای بالای بدن (تب) نمی شود. اگر چند نفر در خانه این نشانه های را تجربه می کنند یا با نشانه های دیگر که در این مطلب به آنها اشاره شده مواجه هستند، این می تواند افزایش نگرانی ها را موجب شود.
تنگی نفس
با تجمع مونوکسید کربن در خون، نشانه هایی ممکن است به طور قابل توجهی تشدید شوند. تنگی نفس یا تنفس سریع یکی از این نشانگرها است. اگر چند نفر با این نشانه مواجه شده اند باید توجه ویژه ای به آن داشته باشید.
به همراه تنگی نفس، فردی با مسمومیت مونوکسید کربن ممکن است احساس فشار یا درد در ناحیه سینه را تجربه کند. این درد در ناحیه سینه ممکن است با تندتپشی، تعداد بیش از 100 تپش قلب در دقیقه، همراه باشد.
گیجی و خواب آلودگی
توانایی فرد برای تفکر روشن ممکن است تحت تاثیر تجمع مونوکسید کربن در خون قرار بگیرد، که به سردرگمی، اختلال در قضاوت، مشکلات حافظه و در برخی موارد، توهم منجر می شود.
همچنین، مسمومیت با مونوکسید کربن ممکن است موجب احساس خواب آلودگی در فرد شود. افراد اغلب این نشانه را به عنوان عاملی نگران کننده در نظر نمی گیرند، که موجب به خواب رفتن و تداوم تنفس مونوکسید کربن تا زمان تشدید مسمومیت یا مرگ منجر می شود.
تاری دید
مغز تحت تاثیر کمبود اکسیژن قرار می گیرد و تاری دید یکی دیگر از نشانه هایی است که باید در زمینه مسمومیت با گاز مونوکسید کربن مورد توجه قرار داد. این نشانه کمتر شایع است و به طور معمول تنها در موارد شدید با تجمع مونوکسید کربن در خون شکل می گیرد.
در صورت تجربه مشکلات بینایی به ویژه همراه با دیگر نشانه هایی که در این فهرست به آنها اشاره شده است، دریافت کمک پزشکی باید در اولویت قرار بگیرد.
تشنج
در موارد شدید، مسمومیت با مونوکسید کربن ممکن است موجب تشنج شود، که به عنوان یک انفجار غیر قابل کنترل فعالیت های الکتریکی در مغز که اسپاسم های عضلانی را به همراه دارد، تعریف شده است.
از آنجایی که تشنج ها به طور معمول در شرایط نزدیک به مرگ رخ می دهند، کمک پزشکی باید به سرعت در اختیار فرد قرار بگیرد، اما متاسفانه ممکن است مسمومیت از مرز نقطه احیا عبور کرده باشد.
با بروز این علامت‌ها چه کنیم؟
فردی که با گاز مونو اکسید کربن مسموم شده است باید بلافاصله به فضای باز منتقل شود و تا زمانی که آمبولانس به محل برسد، باید هوای آزاد استنشاق کند.
اگر فرد هوشیار است اما فقط سردرد و سوزش بینی و ته حلق دارد کافی است در هوای آزاد قرار گیرد تا بتدریج گاز منوکسیدکربن از بدنش خارج شود و اکسیژن جای آن را بگیرد و در این مدت نوشیدنی گرم بخورد و فعالیت جسمانی زیاد نداشته باشد.
اگر بیمار سابقه بیماری قلبی داشته باشد یا سن خیلی کم(نوزاد) یا خیلی زیاد دارد(کهنسال) لازم است با اورژانس تماس بگیرید تا فرد تحت مداوا با اکسیژن قرار گیرد و همان مصرف مایعات نیز خوب است.
در صورت بیهوش بودن فرد گازگرفته لازم است در هوای آزاد قرار گیرد و اگر تنفس ضعیف و سختی دارد به وی تنفس کمکی داده شود و سریعاً تحت درمان پزشک قرار گیرد.
