مدیرانجمن نجوم آماتورایران با بیان اینکه روز چهارشنبه 25تیرماه ساعت 13و57دقیقه به وقت تهران که هنگام اذان ظهر مکه مکرمه است، گفت: برای تعیین قبله از یک شاخص استفاده می کنیم و خلاف جهت سایه که به ایستیم یعنی روبه خورشید و همچنین روبه خانه خدا قرار گرفته ایم لذا جهت قبله از این طریق مشخص می شود.
مهندس مسعود عتیقی در گفت و گو با خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا(داناخبر) با بیان اینکه یکی از موضوعاتی که برای مردم و مکان های مقدس اسلامی مطرح بوده «قبله» است، گفت: یکی از روش هایی که بسیارعامیانه است و تمام مردم می توانند ازآن استفاده کنند تعیین قبله با روش شاخص خورشیدی یا با استفاده ازخورشید است.وی خاطرنشان کرد: خورشید با وجود اینکه در کره آسمان جایگاه ثابتی دارد اما با وجود اینکه زمین به گرد خورشید می چرخد ظاهرا احساس می شود که خورشید درکره آسمان جابه جا می شود وبا توجه به اینکه مدارگردش زمین به دور خورشید با استوای آسمان زاویه 23و نیم درجه درست می کند در نیمی از سال، زمین بالا تر از این استوای آسمان قرارمی گیرد و در نیم دیگر سال پایین تر از استوای آسمان قرار دارد که پیش از این به عنوان مدارراس السرطان ومدار راس الجد گفته می شد.
مدیرانجمن نجوم آماتورایران یادآورشد: وقتی در ظاهر خورشید را در حرکت می بینیم و زمین ثابت به نظر می رسد این جاست که خورشید 23 ونیم درجه جنوب معدل النهاریا استوای آسمان قرارمی گیرد.بنابراین باید گفت خورشید از نظر مختصات میلی دارد، این میل خورشید معادل عرض جغرافیایی است. میل خورشید اگر زمانی با عرض جغرافیایی یک نقطه یکی بشود، معنی آن این است که درهنگام ظهر، خورشید عمود برآن نقطه می تابد.
عتیقی با بیان اینکه عرض جغرافیایی خانه خدا 21درجه و26دقیقه کمان یا قوس است، گفت: آنچه مسلم است این است که خورشید وقتی قراراست ازمعدل النهارازصفرتا 23 ونیم درجه درجه را طی بکند به طورقطع یک عدد 21 ونیم درجه این بین قرار دارد، 7خرداد ماه دارای این ویژگی است که وقتی خورشید درحال طلوع کردن است درمیل 21درجه و 26دقیقه است. لذا وقتی میل خورشید 21درجه و 26دقیقه است وعرض جغرافیایی خانه کعبه هم 21درجه و26دقیقه است، یعنی میل با عرض جغرافیایی منطبق است روز7خرداد ماه وقتی خورشید به اذان ظهر می رسد برروی خانه خدا مستقیم می تابد.
فردا خانه خدا سایه ندارد
مدیرانجمن نجوم آماتور ایران افزود: خورشید وقتی از 21درجه و 26دقیقه به 23 ونیم درجه می رسد آن روز در نیم کره شمالی اول تابستان است بنابراین اول تابستان بلندترین روز سال وکوتاه ترین شب سال خواهد بود. اما در نیم کره جنوبی در اول تابستان کوتاه ترین روز و بلندترین شب را پشت سر می گذارند. ازاول تیرماه خورشید از 23 ونیم درجه که به بالاترین درجه رسیده است این بار به صورت حرکت معکوس به سمت درجات پایین تر حرکت می کند یعنی دوباره باید به 21درجه و26دقیقه برسد بنابراین خورشید بعدازانقلاب تابستانی یک مسیر منحنی را طی می کند تا به روز 25تیرماه برسد.
وی افزود: امسال روز چهارشنبه 25تیرماه ساعت 13و57دقیقه به وقت تهران که هنگام اذان ظهر مکه مکرمه است اگرکسی درکنار خانه خدا حضور داشته باشد خورشید زمان اذان ظهر دقیقا بالای سر خانه خدا قرار گرفته است وعمود می تابد، بنابراین در خانه خدا هیچ سایه ای وجود ندارد، اما در مناطق دیگر سایه وجود دارد، لذا برای تعیین قبله از یک شاخص استفاده می کنیم و خلاف جهت سایه که به ایستیم یعنی روبه خورشید و همچنین روبه خانه خدا قرار گرفته ایم لذا جهت قبله از این طریق مشخص می شود.
مهندس عتیقی تصریح کرد: مساجد وبرخی از منازل یا پارک ها و یا اماکن عمومی که به درستی قبله آنها مشخص نیست و یا نسبت به آن شک وجود دارد، از قبل یک شاغول یا یک نخ نازک را بر زمین عمود کنند به این صورت که یک خطکش بر روی دسته صندلی قرار بدهند و به آن بندی آویزان کنند وبرای ثابت ماندن نخ یک وزنه سنگینی را به آن وصل کنند، روی سایه ایجاد شده با یک رنگ یا کچ مشخص کنند تا برای همیشه ازآن بتوان استفاده کرد.
7خرداد و 25تیر دقیق ترین روزها برای تعیین قبله
بنابراین اگرافراد7خرداد ماه را از دست داده اند نگران نباشند 25تیریعنی روز سه شنبه ساعت 13 و57دقیقه وقت اذان ظهر قبله خود را از طریق شاخص مشخص کنند.
وی با بیان اینکه همه مردم می توانند از طریق خورشید این کار را انجام بدهند، گفت: برای هیچکس کار سختی نیست از طریق یک شاخص، قبله تعیین می شود، ماژیک و رنگ هم در دسترس همه هست. اما وقتی تاکید می کنیم که در این ساعت و روز مشخص، این کار صورت بگیرد به این معنی نیست که روز قبل یا بعد از روز 25 تیر و7خرداد نمی شود قبله را تعیین کرد ولی دقیق ترین روزهمین دو روز مشخص است.
طلوع و غروب خورشید ثابت نیست
مهندس عتیقی در پاسخ به این سوال که آیا وقتی گفته می شود طلوع و غروب خورشید همیشه ثابت نیست وخورشید همیشه از شرق طلوع و از غرب غروب نمی کند درست است؟ گفت: بله درست است خورشید همیشه این طور نیست که از شرق طلوع و از غرب غروب کند. درست در روز اول بهارو اول مهرماه خورشید دقیقا از 90درجه در شرق طلوع واز 270 درجه درغرب غروب می کند.اما طبیعی است که خورشید در پاییزاز جنوب شرقی طلوع و در جنوب غربی غروب می کند، درتابستان نیز از شمال شرقی طلوع و در شمال غربی غروب می کند. همچنین در فصل زمستان خورشید از جنوب شرق طلوع وجنوب غرب غروب می کند.
فتاوای مراجع تقلید
در ادامه به فتاوای مراجع تقلید در خصوص انحراف عمدی از جهت قبله می‌آید:
*سؤال: در صورت یقین داشتن به جهت دقیق قبله، انحراف عمدی تا چند درجه مبطل نماز نیست؟
حضرات آیات خامنه‌ای، سیستانی، وحید خراسانی و حکیم:
-انحراف عمدی حتی به میزان یک درجه مبطل است.
آیت الله مکارم شیرازی:
-تا دو سه درجه اشکال ندارد.
آیت‌الله صافی گلپایگانی:
-تا چهار درجه که عرفاً شخص رو به قبله شمرده شود، اشکال ندارد.
آیت‌الله حسینی شاهرودی:
-تعمد به انحراف قبله مبطل است، مگر آنکه کم باشد که عرف آن را انحراف نداند.
آیت‌الله موسوی اردبیلی:
-انحراف عمدی از قبله جایز نیست، مگر آنکه به اندازه پهنای یک انگشت که بخشیده شده است.
آیت‌الله مظاهری:
تا ۱۰ درجه مبطل نماز نیست.
